Impregnacja drewna i jej rodzaje – czym je zabezpieczyć?

Drewno jest materiałem cenionym w przemyśle meblarskim przez wzgląd na swoje walory estetyczne i łatwość w obróbce. Należy jednak pamiętać, że jest ono również podatne na działanie żywych organizmów, powodujących korozję biologiczną oraz na działanie wilgoci. Krótko mówiąc, drewno wymaga zabezpieczenia, by nie ulegało z biegiem lat powolnemu niszczeniu. Temu właśnie służy impregnacja drewna. Polega na nasycaniu drewna dedykowanymi ku temu środkami.

Najstarsze wzmianki o sposobach konserwacji drewna pochodzą ze starożytnego Egiptu.

Wtedy używano oleju cedrowego. Stosowano też inne oleje pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Później, przez wiele stuleci, wykorzystywano przetwory węgla kamiennego i smoły drzewnej. 

Dziś dysponujemy szerokim wachlarzem środków do impregnacji drewna: od naturalnych olei po specjalne preparaty przygotowane na bazie żywic. Ich główne zadanie sprowadza się do tego, by wniknąć głęboko w strukturę drewna, tym samym chroniąc je przed wilgocią, owadami, grzybami, ogniem czy działaniem słońca.

Możemy wybierać również spośród różnych metod impregnacji drewna. Jedne z nich można samodzielnie przeprowadzić w domu, a inne wymagają specjalistycznego sprzętu. Zatem czym zabezpieczyć drewno? Czy najdroższe metody zawsze są konieczne?

Impregnacja drewna przez malowanie (smarowanie)

To najprostszy sposób zaliczany do powierzchniowej konserwacji drewna. Każdy może samodzielnie przeprowadzić cały proces. Wystarczy zaopatrzyć się w odpowiedni preparat i nanieść go pędzlem, wałkiem lub specjalną szczotką na powierzchnię, którą chcemy zabezpieczyć. Skuteczność tego rodzaju impregnacji drewna zależy zarówno od rodzaju wybranego środka, jak również od ilości nałożonych warstw. Pomiędzy położeniem poszczególnych warstw należy robić przerwy zalecane przez producenta. Mogą one trwać od jednej do kilku godzin. Należy pamiętać, że bardzo istotna  jest pierwsza warstwa i podczas jej nakładania nie należy żałować preparatu. Dodanie kolejnych warstw sprzyja głębszemu wniknięciu środka impregującego, a tym samym lepszej konserwacji drewna. Jeśli chodzi o wybór środka zabezpieczającego, to na rynku są dostępne preparaty wodne i rozpuszczalnikowe. Można wybierać spośród impregnatów bezbarwnych, jak też kolorowych, z delikatnym pigmentem, nie zasłaniającym naturalnego rysunku drewna. Należy pamiętać, że impregnaty są transparentne, a finalny efekt estetyczny jest zależny od wyglądu powierzchni przed malowaniem. Mimo, że impregnacja drewna poprzez smarowanie jest pracochłonna, to w warunkach domowych sprawdza się optymalnie. 

Impregnacja natryskowa

Ta metoda jest podobna do impregnacji drewna przez malowanie. Różni się jedynie narzędziem, za pomocą którego nakładany jest impregnat. W przypadku, zamiast pędzla lub wałka, używa się specjalnego urządzenia natryskowego, Z reguły jest to zbiornik z pompką. Dzięki natryskowi można dokładniej zabezpieczyć drewno w trudno dostępnych miejscach, zaś sama metoda jest szybsza, niż ręczne malowanie. Podczas pracy ważne jest używanie maski ochronnej, by rozpylany preparat nie podrażniał oczu i twarzy. Należy zwrócić uwagę, że mimo, iż samo nakładanie środka konserwującego następuje pod ciśnieniem, to sam proces wchłaniania jest bezciśnieniowy. Ten sposób konserwacji drewna jest również zaliczany do metody powierzchniowej.

Impregnacja ciśnieniowo-próżniowa

W przeciwieństwie do dwóch pierwszych, metoda ciśnieniowo-próżniowa pozwala na dokładniejsze i głębsze wnikanie impregnatu, a w efekcie na lepsze zakonserwowanie drewna. Ten sposób zabezpieczania drewna jest na tyle dobry i skuteczny, że wykorzystuje się go do impregnacji drewna konstrukcyjnego oraz elementów narażonych na zagrzybienie. Impregnacja ciśnieniowa przeprowadzana jest w autoklawach – szczelnie zamkniętych zbiornikach, podłączonych do pompy próżniowej oraz ciśnieniowej – i trwa nie mniej, niż 3 godziny. Proces polega na całkowitym zanurzeniu drewna w impregnacie, odessaniu powietrza z komórek drewna i wtłoczeniu w to miejsce środka konserwującego. Na końcu wytwarza się próżnię, aby dokładnie osuszyć i usunąć nadmiar impregnatu z drewna.

Impregnacja ciśnieniowa drewna, ze względu na wysoką efektywność, jest powszechnie wykorzystywana, zaś impregnaty aplikowane tą metodą są odporne na wymywanie.

Kąpiel impregnacyjna

Stosując tę metodę impregnacji drewna, dosłownie zanurza się drewno na określony czas w konserwującej kąpieli, wykorzystując do tego odpowiednio specjalne, duże wanny. Samo drewno zaś przenosi się do kąpieli przy pomocy urządzeń mechanicznych. Z tego też względu impregnacja zanurzeniowa jest trudna do przeprowadzenia w warunkach domowych.

Kąpiele można przeprowadzać w różnych temperaturach, zimnych i gorących,  a sam proces może trwać od 30 minut do kilku dni. Odpowiedni dobór tych parametrów wpływa na głębokość, na jaką wniknie preparat konserwujący. Krótkotrwałe zanurzanie drewna w kąpieli zimnej pozwala na wniknięcie impregnatu do głębokości 6 mm. Natomiast wydłużenie procesu do kilku dni zwiększa głębokość penetracji nawet o 20-25 mm. Zużycie środka konserwującego drewno jest różne w zależności od temperatury i czasu trwania kąpieli.

Impregnacja drewna – trwałe drewno na dłużej

Konserwacja drewna jest bardzo istotnym procesem. Co prawda impregnacja nie chroni przed uszkodzeniami mechanicznymi czy ścieraniem, ale zasadniczo poprawia trwałość materiału, hamując biologiczne procesy degradacyjne. Wybór konkretnej metody jest uzależniony od przeznaczenia drewna. Do drewna konstrukcyjnego i wystawionego na działanie niesprzyjających czynników zaleca się głębokie metody konserwacji – są one droższe, ale mają większą skuteczność.Jeśli natomiast chcemy zabezpieczyć drewnianą ławkę ogrodową czy jakieś drobne sprzęty, to wystarczająca jest impregnacja natryskowa lub przez malowanie. Jedno pozostaje pewne – konserwacja drewna to podstawa.

Zobacz także: Kleje do drewna – rodzaje i zastosowanie